☕ So Sánh Cà Phê Thương Mại (Commercial Grade) và Cà Phê Đặc Sản (Specialty Coffee) tại Việt Nam
1. Định nghĩa cơ bản
-
Cà phê thương mại (Commercial Grade Coffee):
Loại cà phê nhân xanh chủ yếu phục vụ xuất khẩu khối lượng lớn và sản xuất công nghiệp, phân loại dựa vào size hạt, tạp chất, độ ẩm, tỷ lệ lỗi. Không tập trung vào hương vị đặc biệt. -
Cà phê đặc sản (Specialty Coffee):
Cà phê đạt ≥ 80 điểm theo chuẩn SCA (Specialty Coffee Association), có hương vị độc đáo, ít lỗi hạt, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, sản xuất và sơ chế với quy trình kiểm soát chặt chẽ.
2. Bảng so sánh tổng quan
| Tiêu chí | Cà phê thương mại (Commercial Grade) | Cà phê đặc sản (Specialty Coffee) |
|---|---|---|
| Điểm số SCA | Không áp dụng / < 80 | ≥ 80/100 |
| Chất lượng hạt | Có thể có lỗi (5–10%) | Gần như không lỗi (Primary defect = 0, Secondary ≤ 5/300g) |
| Hương vị | Đắng, body mạnh, ít đặc trưng | Hương vị phong phú, khác biệt, nhiều tầng (hoa, trái cây, mật ong, cacao…) |
| Truy xuất nguồn gốc | Ghi chung (Việt Nam, Brazil, Indonesia…) | Ghi rõ farm, lô, độ cao, phương pháp chế biến |
| Mục tiêu sử dụng | Rang xay phổ thông, cà phê hòa tan, xuất khẩu khối lượng lớn | Trải nghiệm cao cấp, rang xay thủ công, khách hàng đặc thù |
| Giá trị | Giá thấp – trung bình, phụ thuộc sàn London/NY | Giá cao hơn (2–5 lần), ít phụ thuộc sàn, định giá theo chất lượng |
3. 10 Điểm so sánh cụ thể tại Việt Nam
| Tiêu chí | Cà phê thương mại (VN) | Cà phê đặc sản (VN) |
|---|---|---|
| 1. Vùng trồng | Tây Nguyên (Đắk Lắk, Gia Lai, Đắk Nông) với diện tích lớn | Cầu Đất (Đà Lạt), Sơn La, Điện Biên, Quảng Trị… |
| 2. Giống cây | Chủ yếu Robusta (90–95%) | Arabica chất lượng cao (Typica, Bourbon, Catimor, Geisha thử nghiệm) |
| 3. Quy mô sản xuất | Trang trại lớn, hợp tác xã, thu mua nông dân | Farm nhỏ, micro-lot, sản lượng giới hạn |
| 4. Thu hoạch | Hái cả quả chín và xanh (strip picking) | Hái chọn lọc quả chín (selective hand-picking) |
| 5. Sơ chế | Natural/truyền thống, ít kiểm soát | Washed, Honey, Natural, Anaerobic, Carbonic… có kiểm soát |
| 6. Kiểm soát chất lượng | Kiểm tra độ ẩm, tạp chất, size | QC nhiều cấp: farm – sơ chế – rang – cupping SCA |
| 7. Hương vị | Đắng mạnh, ít tầng hương, phù hợp blend | Trái cây, hoa, chocolate, caramel, hậu vị rõ |
| 8. Truy xuất nguồn gốc | Chỉ ghi “Việt Nam” hoặc tỉnh | Rõ farm, lô, độ cao, phương pháp chế biến |
| 9. Giá bán | Theo thị trường London/NY, biến động mạnh | Ổn định hơn, giá trị cao gấp 2–5 lần |
| 10. Khách hàng mục tiêu | Nhà máy rang xay công nghiệp, sản xuất hòa tan, nhập khẩu bulk | Nhà rang xay Specialty, chuỗi cà phê cao cấp, direct trade |
4. Tóm tắt
-
Cà phê thương mại tại Việt Nam: chiếm phần lớn sản lượng, tập trung vào khối lượng, giá cả cạnh tranh, ít chú trọng hương vị đặc biệt.
-
Cà phê đặc sản: tuy sản lượng nhỏ, nhưng mang lại giá trị cao, hương vị độc đáo, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, giúp nâng tầm thương hiệu cà phê Việt trên thị trường quốc tế.
Đọc thêm: